Nhạc sĩ, thiếu tướng Nguyễn An Thuyên đã được đông đảo công chúng yêu âm nhạc biết đến từ tác phẩm đầu tay Em chọn lối này, viết năm 1971 (khi tròn 21 tuổi). Rồi đến Ðêm nghe hát đò đưa nhớ Bác (1974), Khi xe tăng qua miền quan họ (1984), Huế thương (1992), Neo đậu bến quê (1993)… Tất cả đều mang âm hưởng dân ca ngọt ngào sâu lắng. Những sáng tác của ông phần nhiều mang âm hưởng dân gian đi vào lòng người.
Ông tâm sự: “Tôi đã được lớn lên trong dòng sữa âm nhạc dân gian. Nhưng điều đấy không có nghĩa là chất liệu đó sẽ vào trong sáng tác của mình. Ðiều cốt lõi là người nhạc sĩ phải biết nâng niu, gọt giũa, kết hợp cái thuần tuý thắm đượm của âm nhạc dân gian, cái tri thức âm nhạc dân gian với tri thức âm nhạc bác học hiện đại. Có như vậy mới tạo ra được những tác phẩm tân thời hiện đại mà đậm đà chất liệu dân ca.”
Trong cuộc đời của nhạc sĩ, Thiếu tướng Nguyễn An Thuyên, những năm tháng sống tha thiết, mãnh liệt với trái tim căng tràn nhựa sống và một tâm hồn đa cảm luôn chất chứa hồn quê, hồn sông núi đã để lại những dấu ấn đậm đà, những âm vang sâu lắng trên các tác phẩm âm nhạc “mãi sống với thời gian”.
Sinh ra ở miền quê nghèo hiếu học
Nhạc sĩ An Thuyên sinh năm 1949 tại Quỳnh Lưu, Nghệ An. Ông công tác ở Ty Văn hoá Nghệ An từ năm 1967 và đã được trực tiếp tham gia công tác sưu tầm nghiên cứu dân ca dưới sự chỉ đạo của các lãnh đạo ngành.
Năm 1975, ông vào bộ đội. Năm 1977, công tác ở Đoàn Văn công Quân khu IV. Từ năm 1981 đến năm 1988, ông được cử đi học ở Nhạc Viện Hà Nội, môn Sáng tác âm nhạc bậc đại học. Sau khi tốt nghiệp, năm 1988 ông về Phòng Văn nghệ Quân đội và đến tháng 8 năm 1992, ông về công tác ở Trường Nghệ thuật Quân đội. Ông là hiệu trưởng trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Quân đội (chuyển lên đại học năm 2006) từ 1993 – 2009.
Gần đây, ông dành nhiều tâm huyết với Hiệp hội Văn hóa Doanh nhân vừa mới được thành lập.
Những ca khúc gắn liền với tên tuổi
Nhạc sĩ An Thuyên nổi tiếng với những ca khúc: Ca dao em và tôi, Em chọn lối này, Đêm nghe hát đò đưa nhớ Bác, Hành quân lên Tây Bắc, Khi xe tăng qua miền quan họ, Thơ tình của núi, Chín bậc tình yêu, Huế thương, Neo đậu bến quê, Mẹ Việt Nam anh hùng…
Tuy nhiên, Nhạc sĩ An Thuyên chiếm trọn được trái tim của mọi người yêu nhạc Việt Nam là nhờ vào những bài viết nặng lòng với quê hương như: Neo đậu bến quê, Ca dao em và tôi. Tình yêu quê hương đập rộn ràng trong các ca khúc của ông, và dường như nó cũng hóa thân vào những xúc cảm thẩm mỹ khi ông viết về những vùng quê khác, những đề tài khác.
Ngoài sáng tác ca khúc, nhạc sĩ An Thuyên còn viết một số kịch hát đã được dàn dựng ở nhiều đoàn văn công như Trương Chi, Đôi đũa kim giao, Biển tình cay đắng, sáng tác cho khí nhạc như Concerto cho flute và dàn nhạc giao hưởng. Ông còn viết nhạc cho phim, nhạc cho múa và viết phần âm nhạc cho khoảng 60 vở kịch nói, tuồng, chèo…
Nhiều giải thưởng danh giá
Với những sáng tác đi vào lòng người, nhạc sĩ An Thuyên vinh dự nhận được nhiều giải thưởng: Giải Nhất cuộc thi ca khúc toàn quốc năm 1985: với Tiếng đàn balalaica trên sông Đà (phỏng thơ Quang Huy); Giải thưởng chính thức của Bộ Quốc phòng với ca khúc Hành quân lên Tây Bắc (1984), Thơ tình của núi (1994)…
Ông cũng đã đoạt nhiều giải thưởng của Hội Nhạc sĩ Việt Nam như Giải Nhì với bài Chín bậc tình yêu (1992), giải Nhất với bài Bài ca người tình báo (2000), Giải Nhất với bài Đi tìm bóng núi (2004), giải Nhì hợp xướng Chào Việt Nam thênh thang mùa xuân (2004).
Đặc biệt, năm 2007 ông được trao Giải thưởng Nhà nước về Văn học nghệ thuật với chùm tác phẩm: Em chọn lối này, Đêm nghe hát đò đưa nhớ Bác, Hành quân lên Tây Bắc.
Nhạc sĩ An Thuyên ra đi, hưởng thọ 65 tuổi
Khoảng 16h20 chiều 3/7, nhạc sĩ An Thuyên đã trút hơi thở cuối cùng tại bệnh viện 108 Hà Nội do một cơn nhồi máu cơ tim cấp. Theo chia sẻ của bệnh viện Quân y 108, ngay khi được đưa vào cấp cứu lúc 16h20 phút, nhạc sĩ An Thuyên đã rơi vào tình trạng ngưng tim. Sau hơn một tiếng nỗ lực cứu chữa không thành công, các bác sĩ đã ngưng cấp cứu lúc 17h45 phút để lại tiếc thương cho gia đình và những người mến mộ.
Vậy là người nhạc sĩ tài hoa – tài tử – tài tình ấy đã về với thế giới người hiền, để lại cho cuộc đời những thanh âm ắp đầy tình yêu cuộc sống và con người bằng “gia tài âm nhạc” không tuổi mang dấu ấn phong cách Nguyễn An Thuyên…