Trường Cao Đẳng Múa Việt Nam Trang thông tin Nghệ thuật Múa Việt Nam
I. Khái quát Múa đương đại:
“Múa đương đại” là một từ buzz phổ biến trong ngành công nghiệp giải trí ngày hôm nay, nhưng ngay cả các vũ công chuyên nghiệp và biên đạo múa đã có một thời gian khó trả lời câu hỏi “Điều gì là đương đại?” Những người trong chúng ta, những người cố gắng để xác định Múa đương đại thường chỉ ra rằng Múa đương đại đến từ múa hiện đại (Modern Dance) và trở lại trong kỹ thuật múa Ballet mạnh mẽ, cùng với các thành phần từ jazz và múa trữ tình. Nếu bạn quan tâm đến Múa đương đại, bạn nên học múa hiện đại để có một cơ sở vững chắc cho sự co thắt, tiếp xúc với mặt sàn, thay đổi trọng lượng, mở cột sống lưng và phục hồi, cùng các yếu tố khác của múa hiện đại thường được sử dụng trong đương đại. Múa đương đại là một phong cách múa nổi lên trong thế kỷ 20 sau cuộc chiến tranh thế giới thứ 2, như là một kết quả tự nhiên của múa hiện đại và kỹ thuật thế kỷ 20.
Múa đương đại nổi lên trong những năm 1950 như là một hình thức múa kết hợp các yếu tố của múa hiện đại và múa ballet cổ điển. Nó có thể sử dụng các yếu tố từ các nền văn hóa múa ngoài phương Tây, như châu Phi nhảy múa với đầu gối, uốn cong như là một đặc điểm đặc trưng của nghệ thuật Butoh (múa đương đại Nhật Bản đã phát triển trong những năm 1950). Xác định phong cách của múa đương đại có thể khó khăn, vì nó là một phong cách mở và rất mơ hồ. Không giống như múa Ballet, Múa đương đại không kết hợp với các kỹ thuật cụ thể, mà là một triết học múa. Trong đó, mọi người cố gắng để khám phá những năng lượng tự nhiên và cảm xúc của cơ thể để sản xuất vũ điệu thường rất cá nhân.
Diễn viên múa đương đại có thể đến từ các nền tảng đào tạo khác nhau, từ Ballet cổ điển hay múa dân gian dân tộc đến nhảy hiphop hay nhảy-break hoặc yoga cho đến múa hiện đại đều có thể múa đương đại. Phong cách đương đại nhấn mạnh vào sự kết nối giữa cơ thể và tâm trí, với các diễn viên được khuyến khích khám phá cảm xúc của mình thông qua các điệu múa để chống lại ranh giới truyền thống. Phong cách của điệu múa này thường liên quan rất nhiều đến sự cân bằng, không gian, tiếp xúc mặt sàn, phục hồi và ứng biến.
Một số tên tuổi đáng chú ý trong lĩnh vực múa đương đại bao gồm Martha Graham, Trisha Brown, Isadora Duncan, Merce Cunningham, và Jose Limon.
II. Các phần bài học cơ bản đào tạo Múa đương đại.
Trong bối cảnh hội nhập kinh tế và văn hóa hiện nay, nghệ thuật đương đại rất phát triển. Điển hình là nghệ thuật sắp đặt, hội họa và nghệ thuật trình diễn. Bên cạnh đó nền nghệ thuật múa đương đại cũng bắt đầu phát triển dần theo thời gian và nhu cầu của xã hội. Từ đó đòi hỏi đội ngũ diễn viên múa đương đại phải được đào tạo có bài bản và có tính chuyên nghiệp để đáp ứng yêu cầu sáng tạo của các biên đạo trong và ngoài nước. Nhưng trong các trường đào tạo diễn viên múa chuyên nghiệp hiện nay vẫn chưa có một hệ thống hay giáo trình về đào tạo múa đương đại. Chính vì nhu cầu đó nên sự cần thiết phải có một hệ thống về đào tạo múa đương đại được sử dụng trong các trường múa chuyên nghiệp.
Dưới đây là Các phần bài học cơ bản trong đào tạo múa đương đại mà tôi đã từng được học(Hồng Kong) và tham khảo của một số nước khác. Tôi trình bày hệ thống này chỉ có tính chất để mọi người cùng tham khảo và hướng tới xây dựng một chương trình đào tạo chuẩn – chuyên nghiệp cho các trường Múa trong cả nước.
1. Thứ tự các phần trong lớp cơ bản múa đương đại:
1.Thư giãn – Tập trung – Tưởng tượng (Relaxing – Concentrating – Visualizing).
2. Khởi động (Warm-up).
3. Tăng cường (Strengthening).
4. Nghỉ giải lao (Break).
5. Phân nhịp (Phrasing).
6. Nhảy (Jumping).
7. Kéo dài – thư giãn – làm dịu xuống(Stretching – Relaxing – Cooling down).
2. Tính năng của các phần trong cơ bản múa đương đại:
2.1. Thư giãn – Tập trung – Tưởng tượng(Relaxing – Concentrating – Visualizing): Thư giãn là một phần quan trọng trong loại hình múa đương đại vì những lý do khác nhau:
– Về mặt kỹ thuật nó cho phép các vũ công tối ưu hóa việc sử dụng năng lượng của mình, nó cũng quan trọng để làm mềm những cơ bắp, tạo ra cảm giác trơn tru trong phong cách đặc biệt của múa đương đại.
– Về tâm lý nó giúp cho người học có một tinh thần thoải mái trong việc tiếp thu, thực hành bài học(động tác) có hiệu quả cao.
– Tưởng tượng là một đặc tính đặc biệt của đào tạo Múa đương đại. Nó tập trung sự cảm nhận của cơ thể và chuyển tải hình ảnh tưởng tượng sang chuyển động của cơ thể.
Mục tiêu tổng quát:
– Kích hoạt cơ thể và chuyển động hình ảnh tinh thần (hình ảnh trong tưởng tượng).
– Kích thích cơ thể tập trung vào sự chuyển động của các khớp xương một cách riêng biệt.
Kéo dãn nhẹ nhàng để kích thích các cơ bắp.
Đặc điểm:
Không gian: mức thấp (trên sàn nhà, nằm …) và mức độ trung bình (ngồi, quỳ …), ở tại chỗ.
Thời gian: di chuyển vị trí rất chậm hoặc tĩnh.
Chuyển động: mềm, lỏng, trọng lượng, trọng lực.
2.2. Khởi động (Warm-up): Khởi động là một phần cần thiết không thể thiếu của buổi học, nó làm nóng các cơ bắp và giúp cho vũ công cảm thấy cơ thể thoải mái và linh hoạt hơn.
Mục tiêu tổng quát:
– Kích hoạt tim và nhịp tim mạch.
– Kích hoạt kết nối các chi của cơ thể với trung tâm của nó.
Làm việc trên hình ảnh tinh thần của toàn bộ cơ thể như là một sự thống nhất.
Đặc điểm:
Không gian: di chuyển ngắn trong không gian và thay đổi các hướng.
Thời gian: chậm và nhịp nhàng.
Chuyển động: mềm dẻo,kéo căng, thả lỏng.
2.3. Tăng cường (Strengthening): Đây là một phần đặc biệt đối với các vũ công chuyên nghiệp. Nó được làm ra bởi các bài tập giúp tăng cường thể chất của họ như sức khỏe và sự linh hoạt. Có bốn đến bảy bài tập, tập trung vào công việc của chân, theo một cấu trúc ballet rất đơn giản.
Không gian: cao, thấp, tại chỗ, di chuyển trong phạm vi ngắn.
Thời gian: từ chậm đến tốc độ trung bình đến nhanh, các nhịp điệu được thay đổi dần.
Năng động: đa dạng, theo mỗi một chuỗi tổ hợp.
2.4. Nghỉ giải lao (Break): Đây là nhu cầu của các vũ công (để uống nước, thả lỏng cho cơ thể được nghỉ ngơi trong thời gian ngắn)
Thời gian: 2 – 5 phút.
2.5. Phân nhịp (Phrasing): Mục đích tổng quát của phần này là để làm việc về kỹ năng của các vũ công ( ghi nhớ, cảm nhận, thể hiện).
Đặc điểm:
Không gian: di chuyển toàn bộ không gian, các phương hướng và tầng cao thấp.
Thời gian: tốc độ trung bình, nhanh, hoặc không có nhịp điệu.
Năng động: các loại.
2.6. Nhảy (Jumping): Đối với các vũ công chuyên nghiệp ta phải có một thời gian cho phần nhảy riêng biệt. Để thực hiện theo phương pháp học mới, sẽ tốt hơn khi tạo ra các chùm tổ hợp nhảy chéo trong không gian. Điều này sẽ tạo ra một luồng mạch cao trào cho các vũ công và mang lại cho họ cảm giác hăng hái.
Không gian: di chuyển trong không gian, chủ yếu là mức độ cao.
Thời gian: nhanh, đều.
Năng động: các loại.
2.7. Kéo dài – thư giãn – làm dịu xuống (Stretching – Relaxing – Cooling down): Bây giờ họ đang ướt đẫm mồ hôi và thở dốc nhưng trước khi kết thúc buổi học, chúng ta sử dụng phương pháp kéo dãn – thả lỏng và kết hợp với hít – thở để hướng dẫn họ làm dịu xuống khoảng 5-10 phút. Tùy thuộc vào thời gian nghỉ ngơi, chúng ta quyết định để kéo dài hoặc để đi trực tiếp đến một vị trí cho thư giãn.
Trên đây là hệ thống các phần cho một buổi học cơ bản của múa đương đại. Mỗi phần đều mang trong nó một sự quan trong riêng và hỗ trợ cho nhau. Phần trước làm nền tảng cho phần sau. Tùy từng điều kiện hoàn cảnh hoặc đối tượng hoc và thời gian cho phép, giáo viên có thể kéo dài hoặc thu ngắn thời gian của các phần. Nhưng vẫn phải có đầy đủ các phần trong hệ thống. Có như vậy mới đảm bảo được kết quả học tập tốt.
Ngoài ra với tư cách là giảng viên đang giảng dậy môn múa đương đại tại Trường Cao đẳng Múa Việt Nam. Tôi xin được gợi ý một điều: đây là một hệ thống múa có tính đặc thù cao, các bài học múa đương đại không có sẵn mà do chính người giáo viên phải tự nghiên cứu và sáng tạo ra các tổ hợp, bài tập cho học sinh thực hành.
NSƯT Cao Đức Toàn
